Yedek Parça Envanter Yönetiminde Üç Boyutlu Yazıcıların Optimum Kullanımı İçin Matematiksel Modeller Geliştirilmesi
(Tübitak)
Sermaye mallarını kullanan şirketler (havayolu, hastaneler, inşaat şirketleri vb.), gerçekleştirdikleri bakımlarda kullanacakları yedek parçaları, genel olarak tek bir orijinal parça tedarikçisinden (OPT) beslenen stoklarda bulundurmaktadır. OPT’nin bakımın gerçekleşeceği noktaya uzak olması, bu firmaları yüksek miktarda yedek parça stoğu tutmaya zorlar. Ayrıca, sermaye mallarında bulunan yüksek parça çeşitliliği göz önüne alındığında, toplam yedek parça stoklarının çok yüksek olabileceği aşikardır. Böylesi yüksek envanter seviyesi yüksek sermaye maliyetine neden olduğu için istenmeyen bir durumdur. Günümüzde üç boyutlu yazıcıların yaygınlaşması ile gerekli yedek parçaların OPT’den sağlanması yerine, talep oluştuğu anda (ikame) üretilebilmesi söz konusu olmuştur. Bu durum, aynı miktarda talebin daha az yedek parça stoğu ile karşılanabilmesi anlamına gelir ki literatürde bu doğrultuda sağlanacak tasarrufun %40’lara varabileceği gösterilmiştir. Orijinal yedek parçanın bulunamadığı durumda üç boyutlu yazıcıda yazılmış (metinde bundan sonra yazılmış olarak anılacaktır) yedek parçaların kullanılması, literatürdeki yoka düşmeye bağımlı ikame probleminin ilginç bir uygulama alanını oluşturur.
Bu projenin amacı; üç boyutlu yazıcıların yedek parçalar için kullanılmasını etkileyen, orijinal ve yazılmış parçalar arası kalite farkı, mavi kopya lisanslama maliyeti, OPT termin süresi ve lazer cilalama opsiyonunun varlığı gibi dört temel etkenin her birini dikkate alan envanter kontrol modellerinin geliştirilmesidir. Proje kapsamında yapılacak araştırma, farklı kalitedeki parçaları değişik mavi kopya lisanslama teknikleri ile beraber kullanmanın optimum maliyet ve tedarik kararları üzerindeki etkisine ışık tutacaktır. Ayrıca, lazer cilalama ile yazılmış parçaların kalitelerinin lazer enerji yoğunluğunun değiştirilmesi ile arttırabilmesinin optimum politikayı nasıl etkileyeceği analiz edilecektir. Yöntemsel olarak projede yukarıda anlatılan faktörleri içerecek Markov Karar Süreçlerini baz alan matematiksel modeller geliştirilecektir. Geliştirilecek modellerin matematiksel analizleri sonucu optimum envanter kontrol politikasının karakterizasyonu gerçekleştirilecektir. Akabinde de elde edilecek analitik sonuçların benzetim modelleriyle nümerik olarak test edilmesi için MATLAB ve C++’da bilgisayar programları geliştirilecektir.
Proje mevcut literatüre birçok farklı yönden katkı sağlayacaktır. İlk olarak üç boyutlu yazıcılar ve ikili tedarik sistemlerine odaklanan çalışmalardan hiçbirinde mavi kopya lisans bedeli dikkate alınmamıştır. Bunun yanında, parça başı ikame maliyetinin de dikkate alınmadığı gözlemlenmiştir. Bu iki maliyet kaleminin ihmal edilmesinin kalite farkının maliyet üzerindeki etkisinin gözden kaçırılmasına yol açacağı belirlenmiştir. Ayrıca mevcut çalışmaların hiçbirinde genel bir OPT termin süresi dikkate alınmamıştır. Son olarak, lazer cilalama ile parça kalitesinin değiştirilebilir olmasına envanter kontrol literatüründe hiç değinilmemiştir. Bu nedenle, projede yapılacak çalışmalar literatürdeki bu eksiklikleri giderecek nitelikte olacaktır.
Toplam proje süresi 36 ay olarak belirlenmiştir. Bu sürede 7 iş paketi üzerinde çalışacak olan proje ekibi, 1 yürütücü, 2 araştırmacı, 1 yurtdışı danışman, 1 doktora sonrası araştırmacı, 1 doktora, 2 yüksek lisans ve 2 lisans bursiyerinden oluşmaktadır.
Proje çıktıları ve önerileri, elektronik ortamda yayınlanan bir araştırma raporu ile paylaşılacaktır. Proje bulguları, yedek parça kullanan bakım şirketleri için üç boyutlu yazıcıların kullanımının ekonomik getirisi noktasında yol gösterici olacaktır. Buna ek olarak, araştırma sonuçları SCI-Exp’de endeksli dergilerde yayınlanmak üzere en az 4 makaleye dönüştürülecektir. Ayrıca, yapılacak yayın ve araştırmaların yeni projelerin önünü açması beklenmektedir.